Hotuba hutolewa kwa hadhira ya watu. Mwandishi huota mawazo yake labda kushughulikia tatizo fulani au kupeana mwongozo katika shughuli fulani. Mhusika mkuu katika hotuba huwa mwandishi na hadhira yake.
Mwandishi anaweza kuandika yaliyosemwa na mwengine moja kwa moja au akatoa hotuba yake mwenyewe.
Ni vizuri mwanagenzi ashughulikie maudhui barabara katika hotuba yake. Aanzie hotuba moja kwa moja bila kunena mabo mengine yasiyoshughulikia maudhui.
Kama mwandishi anaandika hotuba moja kwa moja kama vile atakavyoitoa basi hamna haja kutumia vinukuzi “……” na kama ameandika maneno yaliyosemwa na mwengine basi atumie vinukuzi kuonyesha amenukuu kutoka kwa msemaji moja kwa moja.
Tanibihi:
a) Mwanagenzi ashughulikie mandhali ipasavyo katika msamiati na matumizi yake.
b) Msamiati huwa ni wa kiwango cha hadhirina yake k.m kwa wasomi azungumze lugha iliyo ya kiwango cha juu na kwa wanakijiji atumie lugha rahisi inayoeleweka.
c) Atumie lugha tasfida iliyojaa adabu na heshima.
d) Awashukuru wasikilizaji wake katika tamati ya insha yake.
Yazama mfano huu:
Swali: wewe ni kiranja mkuu wa mwanafunzi, umepewa nafasi kuwahutumia wanafunzi pamwe na walimu kuhusu dawa za kulevya. Andika hotuba utakayoitoa kwa takribani maneno 500.
Mwalimu mkuu Bw. Tembo, naibu wa Mwalimu mkuu Bi. Mapendo, Mwalimu mwandamizi siti Kazore, walimu wakuu wa idara tofauti tofauti, walimu na wanafunzi wenzangu, hamjambo? Kwanza kabisa, naomba nitumie nafasi hii kuwashukuru kwa kunipa fursa ya kuzungumza nanyi leo. Siku ya leo, tutazungumzia suala nyeti linalogusa maisha ya kila mmoja wetu moja kwa moja au kwa njia isiyo ya moja kwa moja: Dawa za kulevya. Kama walimu, wazazi, na wanafunzi, tunakabiliwa na changamoto kubwa ya kushughulika na janga hili linaloathiri jamii yetu. Suala hili lina madhara makubwa kwa afya, maendeleo, na hata mustakabali wa taifa letu. Lakini kabla ya kuzungumzia madhara na suluhisho, ni muhimu kuelewa tunazungumzia nini tunaposema dawa za kulevya.
Dawa za kulevya ni tatizo kubwa linaloathiri jamii kote ulimwenguni. Zinaathiri siyo tu maisha ya mtu binafsi bali pia familia, jamii, na taifa kwa ujumla. Kutokana na madhara makubwa yanayosababishwa na matumizi ya dawa hizi, ni muhimu kuelewa chanzo, madhara, na njia za kukabiliana na janga hili.
Sababu nyingi zinaweza kumfanya mtu kuanza kutumia dawa za kulevya. Kwanza, shinikizo la rika ni chanzo kikuu hasa miongoni mwa vijana. Wengi hushawishiwa na marafiki au wenzao kujaribu dawa hizo kama njia ya kujitafutia umaarufu au kuonyesha ukomavu. Pili, mazingira mabaya kama familia yenye migogoro, ukosefu wa malezi bora, na maisha ya mitaani mara nyingi huwafanya watu hasa vijana kutafuta faraja katika dawa za kulevya. Vilevile, watu wengine huanza kutumia dawa hizo kwa lengo la kuepuka msongo wa mawazo, maumivu ya kihisia, au matatizo ya maisha.
Matumizi ya dawa za kulevya huleta madhara mengi kwa mtu binafsi na jamii. Kwanza, afya ya mtumiaji huharibika kwa kiwango kikubwa. Matumizi ya dawa hizi mara nyingi husababisha magonjwa kama vile kansa, matatizo ya ini, matatizo ya akili, na hata kifo cha ghafla. Aidha, mtumiaji anakuwa tegemezi wa dawa hizo, hali inayomfanya kushindwa kufanya kazi za kila siku kwa ufanisi.
Kwa upande wa familia, dawa za kulevya husababisha kuvunjika kwa mahusiano. Mtumiaji anaweza kushindwa kutimiza majukumu yake ya kifamilia, jambo linaloleta migogoro na hata kuvunjika kwa ndoa au familia. Kwa jamii, dawa za kulevya huchochea ongezeko la uhalifu kama vile wizi, uvunjaji wa nyumba, na mauaji, kwani watumiaji wengi hutafuta pesa za kununulia dawa kwa njia zisizo halali. Hii huongeza mzigo kwa vyombo vya usalama na mifumo ya kisheria.
Kiuchumi, matumizi ya dawa za kulevya husababisha kupungua kwa nguvu kazi. Watu wengi hufukuzwa kazi kwa sababu ya utegemezi wa dawa au kushindwa kufanya kazi zao kwa ufanisi. Aidha, serikali hutumia rasilimali nyingi katika kukabiliana na tatizo hili, ikiwa ni pamoja na kugharamia matibabu na utekelezaji wa sheria dhidi ya wauzaji na wasambazaji wa dawa hizo.
Kukabiliana na mihadarati kunahitaji juhudi za pamoja kutoka kwa serikali, familia, mashirika ya kijamii, na watu binafsi. Kwanza, elimu ni silaha muhimu. Vijana na jamii kwa ujumla wanapaswa kuelimishwa kuhusu madhara ya dawa za kulevya kupitia shule, makanisa, misikiti, na vyombo vya habari. Aidha, sheria kali zinapaswa kuwekwa dhidi ya wauzaji na wasambazaji wa dawa za kulevya ili kupunguza upatikanaji wake.
Isitoshe, huduma za ushauri nasaha na vituo vya kurekebisha tabia vinapaswa kupatikana kwa urahisi. Watumiaji wa dawa za kulevya wanahitaji msaada wa kisaikolojia na kimwili ili kuachana na tabia hiyo mbaya. Familia pia zinapaswa kushirikiana kwa karibu katika kuwasaidia wapendwa wao waliokwama katika matumizi ya dawa za kulevya kwa kuwapa upendo na msaada wa kihisia.
Zaidi ya hayo, kukuza maadili mema miongoni mwa vijana ni muhimu. Jamii inapaswa kuwekeza katika shughuli za kuwawezesha vijana kama vile michezo, sanaa, na mafunzo ya ujuzi ili kuwapatia fursa mbadala za kujenga maisha yao.
Ninatia tamati nikisema kuwa, dawa za kulevya ni adui mkubwa wa maendeleo ya jamii na maisha ya mtu binafsi. Ili kushinda vita dhidi ya tatizo hili, ni lazima kila mtu awajibike. Vijana wanapaswa kuepuka vishawishi vya matumizi ya dawa za kulevya, familia ziwajibike katika malezi, na serikali ishirikiane na mashirika mbalimbali katika kutoa elimu na msaada kwa walioathirika. Kwa kushirikiana, tunaweza kujenga jamii isiyo na dawa za kulevya, ambapo kila mtu ana nafasi ya kuishi maisha bora na yenye tija. Asanteni sana kwa kunisikiliza na kupokea mawaidha niliyowapa. Tushirikiane kama kiko na digali kupigana na janga hili. Tuseme, kinga ana kinga ndipo moto uwakapo.